Sigortalılığın Tespiti

Sigortalı olarak bildirilmesi gereken kişilerin kayıtdışı (kaçak) çalışıtırılması ekonomik hayatımızın ve sosyal sigorta sistemimizin en önemli sorunlarından biridir.

Sigortasız işçi çalıştıran işverene idari para cezası uygulanmasına rağmen sigortasız işçi çalıştırılmasının önüne geçilememekte ve yapılan araştırmalara göre istihdam edilen kişilerin neredeyse yarısı sigortasız çalıştırılmaktadır.

Kanun koyucu sigortasız çalışan işçinin yaşadığı mağduriyetleri gidermek için işçiye yargı yoluna başvurma olanağı tanımıştır. Açılacak olan bu davaya uygulamada “hizmet tespit davası” denilmektedir. Bu davanın açılabilmesi için gerekli şartlar şöyle sıralanabilir:

◊ Hizmet tespit davasının birinci koşulu davalının geçmiş dönemde sigortalı olarak çalışmış olmasıdır. Yani, yeni kanun lafzıyla belirtmek gerekirse davalının 4/a’lı olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra tespiti istenen sigortalılık döneminin başka işyerinde geçen sigortalılık süreleriyle de çakışmaması gerekir.

◊ Davanın ikinci koşulu işyeri Yönetmelikte tespit edilen belgelerin işveren tarafından kuruma verilmemesi veya sigortalının adına kurum kayıtlarında rastlanmamasıdır.

◊ Son olarak hizmetlerin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içinde mahkemeye başvurulmasıdır.

İşverenlerin sigortasız işçi çalıştırması yaygın olduğu için, hizmet tespit davası uygulamada sıklıkla karşılaşılan bir davadır. Bu davaya ilişkin esaslar Yargıtay‘ın yıllar içinde verdiği kararlar ile yeknesak hale getirilmeye uğraşılmaktadır. Hak kayıplarının yaşanmaması için dava açılmadan önce mutlaka Yargıtay içtihatlarından faydalanılmalı, dava dilekçesi bu içtihatlara uygun biçimde hazırlanmalıdır.